"Kwijtraken" - Algemene Beschouwing 2025 Provinciale Staten
Ieder jaar worden in de Provinciale Staten algemene beschouwingen gehouden bij de P-nota (vergadering waarop de Gedeputeerde Staten de plannen voor de komende jaren presenteren). Hieronder lees je de bijdrage van de ChristenUnie-fractie zoals fractievoorzitter Renate van der Velde die heeft uitgesproken op 2 juli 2025.
Onlangs is er op een schoolplein in Kampen een kunstwerk weggehaald. Dat kwam omdat niemand wist dat het een kunstwerk was. En dat kwam weer voort uit onnadenkendheid. De directeur van de school zei het zo: “Ik moet ook eerlijk bekennen dat zowel mijn collega's als ik er nooit eerder over hebben nagedacht wat het eigenlijk voorstelde.” Het kunstwerk stond er al sinds 1975. Soms heb je dat, dat je niet weet dat iets van waarde is. En dat je er pas achter komt dat iets wél van waarde is als je het kwijtraakt.
Zo gaat dat bijvoorbeeld met insecten, onmisbare beestjes voor de instandhouding van allerlei voedselketens. Het aantal insecten nam in de laatste 30 jaar met 40-60% af. Zo gaat dat bijvoorbeeld met weidevogels. De hoeveelheid nam af met 65%. En dat gaat bijvoorbeeld ook zo met drinkwater. Dat komt vanzelfsprekend uit de kraan toch? Maandagavond zag ik iemand met een tuinsproeier in de weer om z’n gazonnetje mooi groen te houden. Terwijl Vitens dezelfde dag nog een oproep had gedaan om zuinig om te springen met drinkwater. Een groot deel van het water uit de sproeier kwam ook nog op de straat terecht. Een typisch voorbeeld van onnadenkend omgaan met iets dat weinig kost maar heel kostbaar is.
Het gebeurt ook dat je pas beseft dat iets van waarde is wanneer je het kwijt dreigt te raken. Zo is het bijvoorbeeld met monumentale kerken. Als die niet meer onderhouden worden, raken ze in verval en zijn we ze kwijt. Gebouwen die nauw verbonden zijn met het thuisgevoel en de gemeenschap van een stad of dorp. Collega Stelpstra dient hier later vandaag een motie over in. Moties hebben wij ook over de erfcoaches, die we zéker niet per ongeluk kwijt moeten raken. En over bossen en bomen waar we er meer van nodig hebben. Gelukkig hebben we van een heleboel dingen ook wél door dat het van waarde is. We snappen hier in de provincie bijvoorbeeld dat we flink in moeten zetten op woningbouw en dat doen we dan ook. We snappen dat we van de fossiele brandstoffen af moeten en daarom is er een flinke stap gezet om windmolenprojecten concreet mogelijk te maken.
Maar bij dat laatste gebeurt tegelijk iets onnadenkends. Het college schrijft in de Tussenbalans: We hebben dan ook de keuze gemaakt om niet meer turbines te vergunnen dan nodig is om het gezamenlijke doel van 2 TWh windenergie in 2030 te bereiken. Zo doen we wat we wettelijk verplicht zijn, zonder een overaanbod aan turbines te hoeven vergunnen. Onze fractie vindt het kortzichtig dat deze coalitie ervoor kiest om zich te beperken tot korte termijnbeleid op zo’n belangrijk onderwerp. Soms raken we dingen die van waarde zijn met opzet kwijt. Ik noem één voorbeeld daarvan. In de p-nota gaat het over “juridische uitspraken die de vergunningverlening bemoeilijken”. Dat is een frame dat slechts een halve waarheid is. Het werkelijke probleem is dat de ammoniakuitstoot in de landbouw de laatste 15 jaar niet meer daalt, maar dat niemand daar wat aan durft te doen. Vorige regeringen hadden het er al moeilijk mee, maar het huidige kabinet laat het helemaal afweten. Het is klip en klaar wat er moet gebeuren. Er moeten maatregelen worden genomen die ervoor zorgen dat de stikstofuitstoot heel snel daalt. Het college noemt dat in enigszins verhullende taal “geborgd”. Dat betekent gewoon: maatregelen dwingend opleggen, zodat zeker is dat de stikstofuitstoot gaat dalen. En dán zullen er weer juridisch houdbare vergunningen kunnen worden afgegeven.
Het is ondermijnend om de schuld van de stikstofproblemen bij de rechtspraak te leggen omdat mensen zo hun vertrouwen in de rechtsstaat kwijtraken. Daarmee laten we een van de fundamentele pijlers onder onze samenleving langzaam wegsijpelen. Met opzet. Doordat er geen maatregelen worden genomen gaan andere zaken die maatschappelijk van groot belang zijn niet door. Het groot onderhoud aan de weg van Olst-Zwolle gaat niet door. Het project N760 IJsselmuiden-Genemuiden inclusief de vervanging van de Thomsonbrug komt stil te liggen. Naar schatting kan de bouw van 244.000 woningen in Nederland niet doorgaan. Allemaal doordat geweigerd wordt de stikstofuitstoot aan te pakken.
Bij de ChristenUnie praten we veel over waarden in plaats van over belangen. Eerlijkheid, recht doen, betrouwbaar zijn, degelijk bestuur. Via de route van de waarden proberen we de vele belangen die er in de samenleving zijn te wegen en vervolgens beslissingen te nemen. Langs die lat heeft onze fractie de P-nota gelegd. Wordt er op een betrouwbare en degelijke manier doorgewerkt aan de grote opgaven? Gelukkig op veel fronten wel. De coalitiepartijen denken daar kennelijk anders over, nu ze vandaag 22 moties en amendementen nodig hebben om het beleid van hun eigen college bij te sturen. Opvallend is dat een groot deel van deze dag over dingetjes zal gaan en dat we veel minder praten over de grote vraagstukken waar we midden in zitten.
Soms raken we waardevolle dingen kwijt, maar we ontdekten ook iets nieuws. In de Tussenbalans worden aan elk collegelid vier vragen gesteld. Allemaal keurig in de u-vorm. Behalve bij gedeputeerde Grijsen, de enige vrouw in het gezelschap. Bij de eerste twee vragen is ze nog een u, daarna een jij. Zijn we hier nou iets kwijtgeraakt dat van waarde is? Ik denk juist het tegengestelde. Mevrouw Grijsen combineert haar deskundigheid zó vanzelfsprekend met gewoonheid en toegankelijkheid, dat de interviewer spontaan verviel in jij. We hopen dat de mannen in het college deze status ook nog eens weten te bereiken.
Renate van der Velde, fractievoorzitter ChristenUnie Overijssel
