Werkbezoek Energiek Hardenberg: ‘Inwoners moeten maximaal profiteren van eigen windenergie’
In de toekomst wordt volgens de huidige provincieplannen een groot deel van de windenergie binnen de provincie opgewekt in Hardenberg. Energiecoöperatie Energiek Hardenberg vervult daar een waardevolle rol in. Daarom lieten wij ons bijpraten door voorzitter Jannes Janssen, samen met CDA Overijssel en Hardenbergse raadsleden van ChristenUnie en CDA.
Onlangs kwam onze fractie met een motie in de Provinciale Staten om gemeenten die in de provincieplannen veel windenergie moeten gaan opwekken extra te ondersteunen. Gemeenten als Hardenberg gaan een relatief groot deel van de lasten dragen. Dan vinden wij het niet meer dan redelijk dat er ook zoveel mogelijk lusten in Hardenberg en deze andere gemeenten terecht gaan komen. Dat de burgers die de lasten van de windturbines gaan dragen ook meeprofiteren in de voordelen ervan.
Namens Energiek Hardenberg heette Jannes Janssen het gezelschap welkom. Onze fractie was vertegenwoordigd door fractievoorzitter Renate van der Velde en Sybren Stelpstra.
Na introductie stak Janssen van wal met een uitgebreide achtergrondbeschrijving van het ontstaan van de coöperatie en de lokale situatie. Als initiator en aanjager van duurzame energieprojecten ontstond een paar jaar geleden Energiek Hardenberg. Naast inzet in verschillende projecten voor opwekking van zonne-energie verschuift de focus nu meer naar windenergie. Uit een provinciale inventarisatie naar mogelijkheden voor windenergie werd duidelijk dat de gemeente Hardenberg bovengemiddeld veel geschikte locaties heeft voor plaatsing van windturbines. Meer zelfs dan oorspronkelijk in de Regionale Energie Stategie West-Overijssel (RES) was afgesproken.
Janssen vertelt dat het belangrijk is dat het proces van definitief aanwijzen wel een samenspel moet zijn. Janssen: “Als je over zo’n groot gebied beschikt moet je ervoor waken dat je niet te veel tegelijk openstelt.Ik ben daarom ook blij dat de provincie en de gemeente Hardenberg nu een duidelijke taakstelling hebben afgesproken. Voor één energiecoöperatie is het niet mogelijk mee te doen op teveel windenergieprojecten tegelijkertijd. Dat is financieel niet mogelijk, maar ook niet qua menskracht”. Janssen vertelt daarbij ook over grote commerciële partijen die minder zijn begaan met de lasten voor de lokale gemeenschap, maar vooral uit zijn op eigen gewin. In het verleden zijn deze ‘durfkapitalisten’ -zoals Janssen hen noemt- overheden te slim af geweest met diverse zonneparken: “Overheden gaven te gemakkelijk vergunningen af zonder de maatschappelijke tegenprestatie vooraf goed te regelen. Op de dag dat het park was gebouwd en de stekker er in ging, werd het park doorverkocht aan een veelal buitenlandse beleggingsmaatschappij. Zo werd er in Hardenberg wel duurzame zonne-energie opgewekt maar werd lokaal niet geprofiteerd van de opbrengst. Als er straks windmolens komen willen we er nu wèl zoveel mogelijk uithalen voor de samenleving.”
Om dat proces te ondersteunen doet Energiek Hardenberg een beroep op de verschillende overheden voor financiële ondersteuning en borgstelling. Als je in beleidsstukken en moties in raden en staten vastlegt dat er minimaal 50% lokaal eigendom geborgd moet worden, dan kan dat alleen als je als overheid zelf investeert, of een vertrouwde coöperatie ondersteunt om op gelijkwaardige voet tegenwicht te geven aan commerciële windontwikkelaars. Het voortraject voor de bouw van een windturbine duurt zomaar vijf tot acht jaar. Er is dus lange tijd voorfinanciering nodig en het duurt lang voordat het financieel profijt oplevert. Energiek Hardenberg kan ook niet zonder financiële hulp en externe expertise. Vanuit een grote Zeeuwse coöperatie (Zeeuwind) met tientallen jaren ervaring ontvangen zij belangrijk advies, maar daar hangt wel een prijskaartje aan. Vanuit het Energiefonds Overijssel kunnen energiecoöperaties wel gedeeltelijk (financiële) ondersteuning krijgen, maar dat is niet voldoende voor Energiek Hardenberg om mee te kunnen doen in tal van windprojecten die in Hardenberg spelen. Bovendien is de financiële hulp vanuit EFO stevig geprijsd met forse rentepercentages en beperkt tot maximaal 25% van de investering.
Dit is precies waarom onze fractie in onze motie aan Gedeputeerde Staten heeft opgeroepen over de brug te komen om coöperaties als Energiek Hardenberg te ondersteunen.
In die motie roepen wij ook om financieel bij te dragen aan de ontwikkeling van lokale energiehubs. Want veel energieverkeer kan ook voor verstopping leiden, netcongestie. Met die hubs werken bedrijven en/of inwoners samen met het opwekken, opslaan en het afstemmen in energieverbruik. Effect is dat het elektriciteitsnet slim wordt gebruikt en overbelasting wordt voorkomen.
Hardenberg houdt straks veel andere gemeenten uit de wind. Om genoeg lokaal eigendom te kunnen bereiken zijn er drie dingen nodig: niet te veel projecten tegelijk, (voor)financiering en menskracht. Jannes Janssen roept de provincie daarom op over de brug te komen om Energiek Hardenberg en andere energiecoöperaties die te maken hebben met meerdere projecten tegelijk serieus te ondersteunen: ‘Bestuurders durf te besturen’.
